ΟΙ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ

Στο κέντρο της Αθήνας υπάρχουν αρκετές διαφορετικές πλατείες. Άλλες με περισσότερη ιστορική σημασία, άλλες με λιγότερη αίγλη, αλλά όλες είναι ξεχωριστές. Κρύβουν ιστορίες που ακόμα και οι ίδιοι οι κάτοικοι μπορεί να μην ξέρουν. Ας τις γνωρίσουμε καλύτερα.

Πλατεία Αμερικής

Παλαιότερα η πλατεία λεγόταν «Αγάμων». Το όνομα είχε δοθεί από τον λαό, γιατί τότε ήταν ερημική και αποτελούσε κέντρο ερωτικών συναντήσεων και επειδή στο «άθλημα» αυτό επιδίδονταν περισσότερο οι άγαμοι. Αρχικά λεγόταν επίσημα και πλατεία Ανθεστηρίων, επειδή στην περιοχή γιορταζόταν η Πρωτομαγιά. Η σημερινή πλατεία Αμερικής, σύμφωνα με την Πράξη Ονοματοθεσίας του Δημοτικού Συμβουλίου, δόθηκε προς τιμή των ΗΠΑ, για τον φιλελληνισμό που επέδειξαν οι κάτοικοί τους.

Πλατεία Ανεξαρτησίας (Βάθη)

Η πλατεία είναι περισσότερο γνωστή ως «Πλατεία Βάθη», όνομα που προέρχεται από παλιά ονομασία της θέσης (Βάθη), γιατί από εκεί περνούσε ο δρόμος του Μενιδίου (Αχαρνών) μέσα από την κοίτη του ρέματος του Κυκλοβόρου. Στη συνέχεια το ρέμα καλύφθηκε και αποτέλεσε την σημερινή οδό Μάρνη. Επίσημα η πλατεία ονομάστηκε «Ανεξαρτησίας» για να τιμηθεί η απελευθέρωση και ανεξαρτησία της Ελλάδας μετά την επανάσταση του 1821. 

Πλατεία Βικτωρίας

Άλλοτε λεγόταν πλατεία «Κυριακού» από το Δήμαρχο Αθηναίων Παναγή Κυριάκο (1870-1879), που κατοικούσε εκεί. Η ονομασία «Πλατεία Βικτωρίας» δόθηκε προς τιμήν της βασίλισσας της Αγγλίας καθώς επί βασιλείας της ενώθηκαν τα Επτάνησα με την Ελλάδα (1864). Ωστόσο οι πολιτικοί αντίπαλοι του Π. Κυριάκου, έλεγαν ότι δόθηκε προς τιμήν της κόρης του Βικτωρίας. 

Πλατεία Εξαρχείων

Η πολυτάραχη και πολυσυζητημένη πλατεία, όπως και ολόκληρη η συνοικία, πήρε την ονομασία της από κάποιο Έξαρχο (Ηπειρώτη) που στα χρόνια του Γεωργίου Α’, είχε παντοπωλείο στην γωνία των οδών Θεμιστοκλέους και Σολωμού. Στο δεύτερο μισό του προηγούμενου αιώνα, σύχναζαν άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης, όπως ο Μ. Χατζηδάκις, Δ. Χορν κ.α. Χαρακτηριστικές φιγούρες την δεκαετία του ΄70 ήταν η ηθοποιός Κ. Γώγου, και οι μουσικοί Π. Σιδηρόπουλος και Ν. Άσιμος.  

Πλατεία Κάνιγγος

Η πλατεία ονομάστηκε έτσι για να τιμηθεί ο Γεώργιος Κάννινγκ (1770-1827).

Ήταν Άγγλος πολιτικός και φιλέλληνας. Διακρίθηκε ως υπουργός Εξωτερικών και ήταν από τους πρωτεργάτες του Πρωτοκόλλου των Μεγάλων Δυνάμεων «Περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος», που υπογράφτηκε στο Λονδίνο στις 6 Ιουλίου 1827. Στην πλατεία βρίσκεται μαρμάρινος ανδριάντας του, έργο του Βρετανού γλύπτη Τσάντρεϋ.

Πλατεία Κλαυθμώνος

Το όνομα αυτής της πλατείας οφείλεται στο ότι πριν το 1909, οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν ήταν μόνιμοι. Τότε οι απολυμένοι πήγαιναν μπροστά από το Υπουργείο Εσωτερικών που ήταν στην πλατεία και με κλάματα και θρήνους (κλαυθμούς) παρακαλούσαν να τους επαναπροσλάβουν. Δεδομένου ότι τέτοιες απολύσεις συνέβαιναν τακτικά σε κάθε αλλαγή κυβέρνησης, οι σκηνές αυτές ήταν αρκετά συχνές στην πλατεία. Ανάδοχος της ονομασίας ήταν ο συγγραφέας και κατόπιν ακαδημαϊκός Δ. Καμπούρογλου, που πρώτος ονόμασε την πλατεία «Κλαυθμώνος» σε ένα χρονογράφημα του στην «Εστία» το 1878. Η πλατεία Κλαυθμώνος είναι ο πρώτος χώρος που δεντροφυτεύτηκε στην Αθήνα. Πολλές περιπέτειες πέρασε η επίσημη ονομασία της πλατείας. Στο αρχικό σχέδιο της πόλεως των Αθηνών (του vonKlentze) λεγόταν «Πλατεία Αισχύλου». Κατόπιν ονομάστηκε «Πλατεία Νομισματοκοπείου» γιατί εκεί ήταν το κτίριο του Νομισματοκοπείου. Στη συνέχεια ονομάστηκε «25ης Μαρτίου», μετά «Πλατεία Δημοκρατίας» και τέλος πήρε το όνομα με το οποίο ήταν πάντοτε γνωστή, «Πλατεία Κλαυθμώνος». Τον Ιούνιο του 1989 μετονομάστηκε σε «Πλατεία Εθνικής Συμφιλιώσεως» με την αφορμή των αποκαλυπτηρίων του ομώνυμου μνημείου στην πλατεία.

Πλατεία Κολιάτσου

Προς τιμή του Κολιάτσου Στυλιανού, πήρε το όνομά της η πλατεία. Ο Σ. Κολιάτσος ήταν αξιωματικός της χωροφυλακής επί Όθωνος και εκλέχτηκε πληρεξούσιος στη Β’ Εθνοσυνέλευση (1864) και πολλές φορές βουλευτής. Έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στις συζητήσεις για το Σύνταγμα της χώρας. Διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων (1866-1878) και Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου (1866-1874).

Πλατεία Κολωνακίου

Επίσημα ονομάζεται Πλατεία Φιλικής Εταιρείας, αλλά η ονομασία «πλατεία Κολωνακίου» προέρχεται από κάποιο παλιό στύλο (κολωνάκι) που υπάρχει και σήμερα, και μάλλον ήταν «αποτρεπτικό» νόσων και θεομηνιών. Ο στύλος αυτός έδωσε το όνομά του και σε ολόκληρη τη σημερινή συνοικία.

Πλατεία Μαβίλη

Η πλατεία ονομάστηκε προς τιμήν του Ιθακήσιου ποιητή Λορέντζου Μαβίλη (1860-1912). Το 1910 εκλέχθηκε βουλευτής και πρωτοστάτησε στους αγώνες για τη Δημοτική γλώσσα. Σε μια αγόρευσή του είπε «δεν υπάρχει γλώσσα χυδαία υπάρχουν μόνο χυδαίοι άνθρωποι». Η πλατεία παλιότερα λεγόταν «Στέγη Πατρίδος» επειδή σε μικρή απόσταση υπήρχαν οι προσφυγικές πολυκατοικίες του ομώνυμου Οργανισμού.

Πλατεία Μεταξουργείου

Η ονομασία της προήλθε από εργοστάσιο κατασκευής μεταξωτών υφασμάτων που ιδρύθηκε εκεί το 1835.     

Πλατεία Μοναστηρακίου

Πήρε το όνομά της από το «Μέγα Μοναστήριον της Παντανάσσης» που ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα. Εκεί ύφαιναν τους «αμπάδες» φθηνά και χονδρά υφάσματα που έγιναν παράδοση για την περιοχή. Με την πάροδο του χρόνου τα κτίρια εγκαταλείφθηκαν, ερειπώθηκαν και έμεινε μόνο η μικρή εκκλησία της Παντανάσσης. Γύρω στο 1760 χτίστηκε το τούρκικο τζαμί που υπάρχει μέχρι και σήμερα.               

Πλατεία Ομόνοιας

Η αρχική ονομασία ήταν Όθωνος προς τιμήν του πρώτου βασιλιά. Μετονομάσθηκε το 1863 γιατί εκεί συμφιλιώθηκαν οι δύο αντίπαλες πολιτικές παρατάξεις, των Ορεινών και των Πεδινών, που είχαν δημιουργηθεί μετά την έξωση του Όθωνος.

Πλατεία Παγκρατίου

Η ονομασία της περιοχής πίσω από το Παναθηναϊκό Στάδιο οφείλεται στο ότι εκεί ήταν, κατά την αρχαιότητα, το ιερό του Παγκρατίου Ηρακλέους (προστάτη του αγωνίσματος του παγκρατίου που ήταν συνδυασμός πυγμαχίας και πάλης).

Πλατεία Συντάγματος

Στο χώρο του μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη, το κτίριο των Παλαιών Ανακτόρων, όπου σήμερα βρίσκεται η Βουλή των Ελλήνων, χτίστηκε για να στεγάσει το βασιλιά Όθωνα. Ο θεμέλιος λίθος μπήκε το 1836 και το έργο τελείωσε το 1840. Η Βουλή στεγάστηκε εκεί το 1922. Αργότερα, η πλατεία μετονομάστηκε σε «πλατεία Συντάγματος» για να τιμηθεί το Σύνταγμα, ο πρώτος Καταστατικός Χάρτης της Χώρας, που ρυθμίζει τον τρόπο οργάνωσης της πολιτικής εξουσίας και τις σχέσεις της με τους πολίτες. Το πρώτο Σύνταγμα αποφασίστηκε να δοθεί από τον Όθωνα ύστερα από την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 με αρχηγούς τους Δ. Καλλέργη, Ι. Μακρυγιάννη κ.α. Ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε από την Εθνοσυνέλευση του 1844.  Τότε απέκτησαν για πρώτη φορά οι Έλληνες το δικαίωμα ψήφου.  

Το καλοκαίρι του 2011 συγκεντρωνόταν για μέρες πλήθος πολιτών για να διαμαρτυρηθούν ειρηνικά για τα επερχόμενα οικονομικά μέτρα και τις αντισυνταγματικές μεταρρυθμίσεις που τελικά εφαρμόστηκαν.

Πλατεία Πλάκας

Για την προέλευση του ονόματος της πλατείας αλλά και της συνοικείας της Πλάκας υπάρχουν δύο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, η ονομασία οφείλεται σε μία μεγάλη πέτρινη πλάκα που βρέθηκε κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου (μέσα στον αρχαιολογικό χώρο του θεάτρου Διονύσου). Κατά άλλη εκδοχή, η ονομασία προέρχεται από την αλβανική λέξη «πλιάκα» που σημαίνει παλιός. Επικράτησε κατά την εγκατάσταση Αρβανιτών τον 17^ο αιώνα στην περιοχή γύρω από την Ακρόπολη, που ήταν έρημη και εγκαταλελειμμένη μετά τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους. Οι αρβανίτες έλεγαν ότι κατοικούν στην «πλιάκα» Αθήνα και έτσι έμεινε το όνομα.

Πλατεία Ρηγίλλης

Η Ρήγιλλα Αππία-Αννια (2ος αιώνας μ.Χ.) από την οποία πήρε το όνομά της η πλατεία, ήταν σύζυγος του Αθηναίου σοφιστή και πολιτικού Ηρώδου του Αττικού. Πέθανε λίγο μετά το γάμο τους γύρω στο 143 μ.Χ. Ο Ηρώδης κατηγορήθηκε τότε από τους εχθρούς του ότι ήταν υπαίτιος του θανάτου της, αθωώθηκε όμως μετά από δίκη στη Ρώμη και στη μνήμη της ίδρυσε στους νοτιοανατολικούς πρόποδες της Ακροπόλεως το Ηρώδειον (Ωδείον Ηρώδου του Αττικού) που ονομάστηκε «επί Ρηγίλλη». Κατ’ άλλους η Ρηγίλλα πέθανε γύρω στο 160 μ.Χ. Ο Ηρώδης ο Αττικού Τιβέριος-Κλαύδιος (103-179 μ.Χ.) γεννήθηκε στον Μαραθώνα, με εξαιρετική μόρφωση, ήταν ένας από τους καλύτερους ρήτορες της εποχής του και δάσκαλος Ρωμαίων αυτοκρατόρων. Πήρε ανώτατα αξιώματα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Ύπατος & άρχων των Αθηνών). Είχε μεγάλη περιουσία και διέθεσε πολλά χρήματα σε έργα κοινής ωφελείας στην Κόρινθο, Δελφούς, Θερμοπύλες και την Αθήνα. Μεταξύ των δωρεών του ήταν και το Παναθηναϊκό Στάδιο, το οποίο αναμαρμαρώθηκε με δωρεά του Γ. Αβέρωφ προκειμένου να τελεσθούν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες το 1896.

Πλατεία Φιλοπάππου

Η πλατεία ονομάσθηκε έτσι προς τιμή ενός ευεργέτη. Ο Φιλόπαππος Γάιος – Ιούλιος – Αντίοχος (1ος αιώνας μ.Χ.) ήταν ύπατος και άρχων των Αθηνών από την Συρία (εγγονός του βασιλιά της Συρίας Αντίοχου Δ’). Ευεργέτησε την Αθήνα και ανακηρύχθηκε Αθηναίος πολίτης. Στον ομώνυμο λόφο απέναντι από την Ακρόπολη έκτισε το ομώνυμο μνημείο εις μνήμην του παππού του. Κατά την αρχαιότητα ο λόφος του Φιλοπάππου ονομαζόταν «Μουσείον» (από τον τάφο του ποιητή Μουσαίου) ή λόφος Μουσών επειδή ήταν αφιερωμένος στις μούσες. Από τον λόφο του Φιλοπάππου ο Ενετός Φραγκίσκος Μοροζίνης βομβάρδισε την Ακρόπολη και κατέστρεψε τον ναό της Απτέρου Νίκης (1687).

Πηγή πληροφοριών: “Οδωνυµικά – Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας” Δήμος Αθηναίων, Πολιτισμικός Οργανισμός 1977.

- See more at: http://www.storybox.gr/index.php/history/594-athinaikes-plateies-hxeres-tin-istoria-tous#sthash.Ixtt351S.dpuf